قانون موافقتنامه بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری آذربایجان درخصوص همکاری و کمک متقابل در امور گمرکی
ماده ۱
تعاریف از لحاظ این موافقتنامه:
الف – اصطلاح مقام گمرکی، در جمهوری اسلامی ایران به معنای گمرک جمهوری اسلامی ایران و در جمهوری آذربایجان، کارگروه (کمیته) گمرک دولتی جمهوری آذربایجان می‌باشد.
ب – اصطلاح «تخلف» یعنی هرگونه نقض قانون گمرکی و مبادرت به هرگونه نقض این قوانین.
ج – اصطلاح «قوانین گمرکی» به مقررات تصویب شده به موجب قوانین یا مقررات مربوط به واردات، صادرات و ترانزیت کالا و روش‌های پرداخت اطلاق می‌گردد خواه مربوط به حقوق و عوارض گمرکی، مالیاتها، تعرفه‌های ترجیحی و سایر هزینه‌ها باشد خواه در ارتباط با اقدامات ناشی از ممنوعیت، محدودیت یا کنترل که توسط ادارات گمرک طرفین به اجرا درآمده باشد.
د – اصطلاح «شخص» به معنی یک شخص حقیقی یا حقوقی است.
هـ – اصطلاح «داده‌های شخصی» به معنی داده‌های راجع به یک شخص حقیقی شناخته شده یا قابل شناسایی می‌باشد.
و – اصطلاح «اطلاعات خام» به معنی هرگونه داده‌ها، اسناد، گزارشات،نسخه‌های گواهی شده یا تصدیق شده مربوط به آن‌ها یا سایر مکاتبات می‌باشد.
ز – اصطلاح «اطلاعات تحلیلی» یعنی اطلاعات پردازش شده یا تجزیه و تحلیل شده که حکایت از اشاره به یک تخلف گمرکی دارد.
ح – اصطلاح «گمرک درخواست کننده» یعنی گمرکی که درخواست کمک می‌کند.
ط – اصطلاح «گمرک درخواست شونده» یعنی گمرکی که از او درخواست کمک می‌شود.
ماده ۲
حیطه شمول موافقتنامه ۱ – طرف‌های متعاهد، از طریق مقامات گمرکی خود و مطابق با مقررات تنظیم شده در این موافقتنامه براساس قوانین ملی خود اقدامات زیر را بعمل خواهند آورد.
الف – اتخاذ تدابیری به منظور تسهیل و تسریع در جابجائی کالا و مسافر
ب – کمک متقابل در جهت تحقیق، جلوگیری و مبارزه با تخلف از قوانین گمرکی.
ج – در صورت درخواست کمک متقابل در ارائه اطلاعاتی که در اجراء و رعایت قوانین گمرکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
د – تلاش به منظور کمک، به یکدیگر در تحقیق، بهبود و آزمایش تشریفات جدید گمرکی، آموزش کارکنان و مبادله کارکنان و سایر مسائلی که ممکن است به تلاش مشترک آنان نیاز داشته باشد.
هـ – سعی در هماهنگی و یکسان‌سازی سیستم‌های گمرکی، بهبود فنون گمرکی و حل و فصل مسائل در ارتباط با اعمال مقررات گمرکی براساس کنوانسیون‌های بین‌المللی گمرکی که طرف‌های متعاهد عضو آن هستند.
۲ – کمکهای متقابل در چارچوب این موافقتنامه را بایستی طبق قوانین مورد اجرا در قلمرو گمرکی دولت گمرک درخواست شونده در حیطه صلاحیت و امکانات گمرک درخواست شونده، انجام داد.
۳ – هیچ یک از مقررات این موافقتنامه نباید به گونه‌ای تفسیر گردد که اعمال آن‌ها، روند فعلی کمکهای متقابل بین طرف‌های متعاهد را محدود سازد.
ماده ۳
نحوه همکاری و کمک متقابل گمرکات طرف‌های متعاهد بنا به درخواست، یا به ابتکار خود اقدامات زیر را بعمل خواهندآورد:
الف – مبادله کلیه اطلاعات لازم طبق مقررات این موافقتنامه با یکدیگر.
ب – تبادل تجربیات مربوط به اقدامات خود و تبادل اطلاعات در مورد روشها، وسایل و شیوه‌های جدید ارتکاب تخلفات گمرکی.
ج – مطلع‌ساختن یکدیگر درمورد تغییرات اساسی در قوانین گمرکی کشور طرف‌های متعاهد و در مورد وسایل فنی کنترل و روش‌های استفاده از این وسائل و همچنین مذاکره در مورد سایر مسائل مورد علاقه طرفین.
ماده ۴
آسان‌سازی تشریفات گمرکی ۱- مقامات گمرکی طرف‌های متعاهد بر حسب توافق متقابل، اقدامات لازم را برای بهبود تشریفات گمرکی به منظور تسهیل و تسریع در جابجایی کالا و مسافر بین قلمروی گمرکی کشورهای طرف‌های متعاهد به عمل خواهند آورد.
۲- مقامات گمرکی طرف‌های متعاهد می‌توانند فرمهای اسناد گمرکی قابل استفاده به زبان انگلیسی را علاوه بر اسناد به زبآن‌های ملی خود به رسمیت بشناسند.
ماده ۵
نظارت بر اشخاص، کالا و وسایط حمل و نقل مقام گمرکی یک طرف متعاهد بنا به ابتکار خود یا حسب درخواست مقام گمرکی طرف متعاهد دیگر بر موارد زیر نظارت خواهد داشت:
الف – جابجایی اشخاص شناخته شده یا مظنون به ارتکاب تخلف از قوانین
گمرکی طرف متعاهد دیگر مخصوصاً هنگام ورود یا خروج از قلمرو گمرکی کشور خود.
ب – جابجایی کالا و روش‌های پرداختی که بنا به گزارش مقام گمرکی طرف متعاهد دیگر منجر به داد و ستد قابل توجه غیرقانونی به قلمرو گمرکی طرف متعاهد دیگر یا بالعکس می‌شود یا مظنون به آن می‌باشد.
ج – هرگونه وسائل نقلیه که معلوم یا مظنون به استفاده در جهت تخلف از قوانین گمرکی کشور طرف متعاهد دیگر باشد.
د – اماکن مورد استفاده برای نگهداری کالاهایی که می‌تواند موضوع ورود قابل توجه غیرقانونی به داخل قلمرو کشور طرف متعاهد دیگر باشد.
ماده ۶
تحویل کنترل شده ۱- مقامات گمرکی طرف‌های متعاهد می‌توانند با توافق و ترتیبات متقابل، روش تحویل کنترل شده کالاها را با هدف کشف‌عوامل داد و ستد غیرقانونی این کالاها از قبیل مواد مخدر، مواد روانگردان،پیش ماده‌ها، به مرحله اجراء در آورند.
۲- محموله‌های غیرقانونی را که در مورد آن‌ها تحویل کنترل‌شده طبق توافقات به عمل آمده، انجام می‌شود می‌توان با توافق مقامات گمرکی طرف‌های متعاهد توقیف کرده و برای حمل بعدی همراه با حفظ، حذف و جایگزینی کامل یا جزئی این محموله غیرقانونی نگهداری کرد.
۳- تصمیمات درخصوص استفاده از تحویل کنترل شده باید مورد به مورد و در صورت لزوم با توجه به ترتیبات مالی و تفاهم حاصله بین مقامات گمرکی طرف‌ها در مورد اجرای آن اتخاذ شود.
ماده ۷
مبارزه علیه داد و ستد غیرقانونی کالاهای دارای اهمیت خاص مقامات گمرکی طرف‌های متعاهد به ابتکار خود یا بنا به درخواست، کلیه اطلاعات مربوط به فعالیتهای کشف شده یا برنامه‌ریزی شده را که موجب یا به نظر می‌رسد که موجب نقض قوانین گمرکی حاکم در قلمرو گمرکی کشور یکی از طرف‌ها در زمینه‌های زیر می‌گردد و یا می‌تواند باشد بدون فوت وقت برای یکدیگر فراهم خواهند کرد.
الف – جابجایی سلاح، مهمات، مواد منفجره و ادوات انفجاری.
ب – جابجایی اشیاء هنری و عتیقه که دارای ارزش مهم تاریخی، فرهنگی یا باستانی برای یکی از طرف‌های متعاهد است.
ج – جابجایی مواد سمی و رادیواکتیو و نیز مواد خطرناک برای محیط زیست و سلامت عموم.
د – جابجایی کالاهایی که مشمول حقوق و عوارض گمرکی بالاتر هستند.
هـ – جابجایی کالاهای دارای اهمیت خاص و استراتژیک که طبق فهرست‌های توافق‌شده بین مقامات گمرکی طرف‌های متعاهد مشمول محدودیت‌های غیرتعرفه‌ای می‌گردند.
ماده ۸
مبادله اطلاعات ۱- مقامات گمرکی طرف‌های متعاهد به ابتکار خود یا بنا به درخواست، کلیه اطلاعاتی را که به منظور حصول اطمینان از اجرای صحیح موارد زیر کمک کند، برای یکدیگر فراهم خواهند کرد.
الف – وصول حقوق گمرکی و هرگونه عوارض دیگر از جمله ارائه اطلاعاتی که می‌تواند به ارزش‌گذاری صحیح گمرکی کالا و طبقه‌بندی تعرفه آن‌ها کمک کند.
ب – اجرای محدودیت‌ها یا ممنوعیت‌های واردات، صادرات و ترانزیت یا معافیت از حقوق و عوارض گمرکی و سایر عوارض.
ج – اجراء قوانین ملی در مورد مبداء کالاها.
۲- چنانچه گمرک درخواست شونده به اطلاعات مورد درخواست دسترسی نداشته باشد باید درست مثل اینکه این اطلاعات را برای خود تهیه می‌نماید، نسبت به تهیه آن طبق قوانین کشور گمرک درخواست شونده اقدام نماید.
ماده ۹
اطلاعات در مورد جابجایی کالا مقام گمرکی یک طرف متعاهد، به ابتکار خود یا بنا به درخواست، اطلاعات زیر را به مقام گمرکی طرف متعاهد دیگر ارائه می‌نماید:
الف – آیا کالاهای واردشده به قلمرو گمرکی گمرک کشور درخواست‌کننده، بطور قانونی از قلمرو گمرکی کشور طرف متعاهد دیگر، صادر شده‌اند؟ ب – آیا، کالاهای صادرشده از قلمرو گمرکی گمرک کشور درخواست کننده، بطور قانونی به قلمرو کشور طرف متعاهد دیگر وارد شده‌اند؟
ماده ۱۰
اطلاعات در مورد سایر اقدامات مقام گمرکی یک طرف متعاهد به ابتکار خود یا برحسب درخواست، کلیه اطلاعاتی را که می‌تواند در رابطه با تخلف از قوانین گمرکی حاکم در قلمرو گمرکی کشور طرف متعاهد دیگر و علی‌الخصوص در موارد زیر مورد استفاده مقام گمرکی طرف متعاهد دیگر قرار گیرد برای وی فراهم خواهدکرد:
الف – اشخاص معلوم و یا مظنون به ارتکاب تخلف از قوانین گمرکی حاکم در
قلمرو گمرکی کشور طرف متعاهد دیگر.
ب – کالاهای شناخته شده یا مظنون به داد و ستد قابل توجه غیرقانونی.
ج – وسائل حمل و نقل معلوم یا مظنون به استفاده در ارتکاب تخلف از
قوانین گمرکی حاکم در قلمرو گمرکی کشور طرف متعاهد دیگر.
ماده ۱۱
پرونده‌ها و اسناد ۱ – مقام گمرکی یکی از طرف‌های متعاهد به ابتکار خود یا برحسب درخواست گزارشات، سوابق یا نسخ تأیید شده اسناد حاوی کلیه اطلاعات راجع به فعالیتهای انجام شده یا برنامه‌ریزی شده موجود را که موجب تخلف یا به نظر می‌رسد موجب تخلف از قوانین گمرکی حاکم در قلمرو کشور طرف متعاهد دیگر می‌گردد، دراختیار مقام گمرکی طرف متعاهد دیگر قرار می‌دهد.
۲ – اسناد پیش‌بینی شده در این موافقتنامه را می‌توان با اطلاعات کامپیوتری تهیه شده به هرشکل برای این منظور جایگزین کرد. کلیه اطلاعات مورد نیاز برای تفسیر یا استفاده از مطالب بایستی همزمان ارائه شوند.
۳ – پرونده‌ها و اسناد اصلی را می‌توان صرفاً در مواردی که نسخ تأیید شده کافی نباشد، درخواست کرد.
۴ – پرونده‌ها و اسناد دریافت شده از مقام گمرکی طرف متعاهد دیگر باید در اولین فرصت عودت داده شوند.
ماده ۱۲
تحقیقات ۱ – چنانچه مقام گمرکی یک طرف متعاهد درخواست نماید، مقام گمرکی طرف متعاهد دیگر کلیه تحقیقات رسمی راجع به عملیاتی را که با قوانین گمرکی حاکم در قلمرو کشور درخواست کننده مغایر هستند یا به نظر می‌رسد که مغایر باشند آغاز خواهد کرد. نتیجه این تحقیقات در اختیار گمرک درخواست کننده قرار داده می‌شود.
۲- این تحقیقات مطابق با قوانین حاکم در قلمرو گمرکی گمرک درخواست‌شونده انجام خواهدشد. گمرک درخواست شونده این تحقیقات را به گونه‌ای انجام خواهدداد که گویی از طرف خود انجام می‌دهد.
۳- مامورین گمرک یک طرف متعاهد، در موارد خاص، یا توافق مقام گمرکی طرف متعاهد دیگر می‌توانند هنگام تحقیق در مورد تخلف از قوانین گمرکی حاکم در قلمرو گمرکی گمرک درخواست‌کننده، در خاک آن کشور حضور داشته‌باشند.
ماده ۱۳
ترتیبات بازدید مامورین در مواقعی که طبق شرایط این موافقتنامه مامورین گمرکی یک طرف متعاهد در قلمرو گمرکی کشور طرف متعاهد دیگر حاضر می‌شوند، باید در هر زمان مدارکی که دال بر تایید اختیارات رسمی آن‌هاست، ارائه دهند. آن‌ها نباید لباس فرم پوشیده و سلاح حمل کنند.
ماده ۱۴
کارشناسان در صورت درخواست مقام گمرکی یک طرف متعاهد، مقام گمرکی طرف متعاهد دیگر می‌تواند به کارکنان خود اختیار دهد تا به عنوان کارشناس در جریان تحقیقات قضایی یا اداری حضور یابند. این کارکنان راجع به حقایقی که آنان در حین انجام خدمتشان بدان پی برده‌اند، مقام گمرکی طرف دیگر را مطلع خواهندکرد. درخواست حضور باید به وضوح مشخص سازد که مامور در چه مورد و در چه سمتی حضور می‌یابد.
ماده ۱۵
استفاده از اطلاعات و اسناد ۱- اطلاعات دریافت شده به موجب این موافقتنامه باید منحصراً برای اهداف این موافقتنامه بکار برده شوند. و این اطلاعات نباید برای اهداف دیگر مورد استفاده قرار گیرد مگر اینکه مقام گمرکی گمرک فراهم کننده آن‌ها صریحاً موافقت نماید.
۲- مفاد بند(۱) این ماده مشمول اطلاعات راجع به تخلفات مربوط به مواد مخدر و مواد روانگردان و پیش ماده‌ها نمی‌گردد. این قبیل اطلاعات را می‌توان با سایر مقاماتی که مستقیماً در امر مبارزه با داد و ستد غیرقانونی مواد مخدر درگیر هستند مبادله کرد.
۳- درخواستها، اطلاعات خام، اطلاعات تحلیلی، گزارشات کارشناسان دریافت شده توسط مقام گمرکی یک طرف متعاهد به هر شکلی مطابق با این موافقتنامه باید از همان حفاظتی برخوردار باشد که گمرک دریافت‌کننده برای اسناد و اطلاعات مشابه خود طبق قوانین ملی قائل است.
۴- مقام گمرکی طرف‌های متعاهد مطابق با اهداف و در چارچوب موافقتنامه، می‌توانند از اطلاعات خام و تحلیلی که به موجب این موافقتنامه دریافت شده در سوابق مدارک، گزارشات و شهادتهای خود و در صورتجلساتی که به دادگاه یا مقامات اداری ارائه می‌دهند به عنوان مدرک استفاده نمایند.
۵- استفاده از چنین اطلاعات خام و تحلیلی بعنوان مدرک، در دادگاهها و اعتبار آن‌ها، به موجب قانون ملی کشور طرف‌های متعاهد تعیین خواهدشد.
ماده ۱۶
موارد استثناء از تعهد ارائه کمک ۱- چنانچه مقام گمرکی یکی از طرف‌های متعاهد تشخیص دهد که انجام درخواست، به حاکمیت، امنیت، نظم عمومی یا هرگونه منافع اساسی دیگر کشورش لطمه وارد می‌سازد؛ می‌تواند از ارائه کمک درخواستی به موجب این موافقتنامه جزئاً یا کلاً، امتناع ورزد یا ارایه آن را موکول به شرایط یا مقررات خاصی نماید.
۲- چنانچه از مساعدت امتناع شود، بایستی بدون فوت وقت، تصمیمات و دلایل رد درخواست به صورت کتبی به گمرک درخواست کننده اطلاع داده شود.
۳- چنانچه مقام گمرکی یکی از طرف‌های متعاهد درخواست کمکی نماید که خود قادر به ارایه آن نباشد، باید این موضوع را در متن درخواست خود قید نماید. انجام چنین درخواستی در چارچوب صلاحیت گمرک درخواست شونده صورت خواهدگرفت.
ماده ۱۷
نحوه و موضوع درخواستهای کمک ۱- درخواستهای مطـابق با موافقتنامه حاضـر باید به صـورت کتبی ارایه شود. اسناد لازم برای اجرای چنین درخواستهایی باید همراه درخواست باشد. در شرایط اضطراری درخواست شفاهی نیز پذیرفته می‌شود ولی باید فوراً به صورت کتبی تایید شود.
2- درخواستهای مطابق با بند (۱) این ماده باید شامل اطلاعات زیر باشند:
الف – گمرک درخواست‌کننده
ب – نوع تدابیر درخواستی.
ج – هدف و دلیل درخواست.
د – قوانین، مقررات و سایر عوامل قانونی مربوط.
هـ – توضیحات راجع به اشخاص موضوع تحقیقات حتی‌الامکان باید دقیق و جامع باشند.
و – خلاصه‌ای از حقایق مربوط.
۳- درخواستها به زبان رسمی کشور گمرک درخواست‌شونده یا به زبان‌انگلیسی یا زبان دیگری که قابل قبول گمرک درخواست‌شونده باشد، ارایه خواهدشد
۴- در صورتیکه درخواستی واجد شرایط رسمی نباشد، اصلاح یا تکمیل آن را می‌توان درخواست کرد.
ماده ۱۸
کمک فنی مقامات گمرکی طرف‌های متعاهد در زمینه مسائل گمرکی از جمله موارد ذیل کمکهای فنی در اختیار یکدیگر قرار خواهند داد:
الف – تبادل کارشناسان گمرک در صورتیکه به منظور آشنائی با فنون و روش‌های یکدیگر متقابلاً مفید باشد.
ب – آموزش و کمک در تکمیل مهارت‌های تخصصی کارکنان گمرک.
ج – مبادله اطلاعات و تجربه در بکارگیری تجهیزات تشخیص و شناسائی.
د – تبادل کارشناسان مطلع در زمینه مسایل گمرکی.
هـ – مبادله اطلاعات حرفه‌ای، علمی و فنی مربوط به قوانین، مقررات و تشریفات گمرکی.
ماده 19
هزینه‌ها ۱- طرف‌های متعاهد نسبت به حذف حقوق و عوارض گمرکی و مالیات جهت ترانزیت کالای طرف متعاهد دیگر در قلمرو گمرکی خود موافقت کردند.
۲- هزینه‌های مربوط به اجرای درخواست مطابق این موافقتنامه، توسط گمرک درخواست شونده انجام خواهدشد بجز هزینه‌های پرداخت شده به کارشناسان و مترجمین متون و مترجمین همزمان غیرکارمندان دولتی.
۳- جبران هزینه‌های مربوط به اجرای مفاد ماده (۱۸) موافقتنامه حاضر می‌تواند به طور خاص از سوی گمرکات طرف‌های متعاهد انجام شود.
ماده ۲۰
اجراء موافقتنامه ۱- مساعدت پیش‌بینی شده در این موافقتنامه مستقیماً توسط مقامات گمرکی گمرک طرف‌های متعاهد اجرا می‌شود. این مقامات بطور دوجانبه درخصوص ترتیبات تفصیلی برای این منظور توافق خواهندکرد.
2- ادارات اجرایی و تحقیقات مرکزی و محلی طرف‌های متعاهد می‌توانند در ارتباط مستقیم با یکدیگر باشند.
ماده ۲۱
حیطه شمول سرزمینی این موافقتنامه در قلمرو گمرکی کشور دوطرف متعاهد قابل اجراء خواهدبود.
ماده ۲۲
اعتبار موافقتنامه ۱- این موافقتنامه در سی‌امین روز از تاریخ دریافت آخرین اطلاعیه کتبی مبنی بر طی‌شدن تمامی مراحل قانونی داخلی لازم برای لازم‌الاجرا شدن آن توسط طرف‌های متعاهد، لازم‌الاجرا خواهد شد.
۲- این موافقتنامه برای مدت نامحدود منعقد می‌گردد و تا شش ماه بعد از تاریخ اطلاعیه کتبی یکی از طرف‌های متعاهد درخصوص تمایل خود به فسخ این موافقتنامه لازم‌الاجراء خواهد ماند. منعقده در تاریخ ۳۰ اردیبهشت ۱۳۸۱ هجری شمسی مطابق با ۲۰ می ۲۰۰۲ میلادی در دو نسخه و به زبآن‌های آذری، فارسی و انگلیسی که هر دو متن دارای اعتبار یکسان می‌باشند. در صورت بروز اختلاف در تفسیر، متن انگلیسی ملاک عمل خواهد بود.
از طرف از طرف دولت جمهوری اسلامی ایران دولت جمهوری آذربایجان قانون فوق مشتمل بر ماده واحده منضم به متن موافقتنامه شامل مقدمه و بیست و دو ماده در جلسه علنی روز سه‌شنبه مورخ پنجم آبان ماه یکهزار و سیصد و هشتاد و سه مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ ۲۰/۸/۱۳۸۳ به تأیید شورای‌نگهبان رسید.